Het hele verhaal?

Van der Ven, R., Orgaandonatie - een zaak van leven en dood, Uitgeverij Maatkamp, Zelhem 2022, 515 blz., prijs € 27,40, paperback.

In zijn boek Orgaandonatie - een zaak van leven en dood wil schrijver Ruud van der Ven de lezers van de juiste informatie voorzien over orgaandonatie, omdat “informatie van betrokken instanties onvolledig en soms onjuist is” (12). Hij doet dit aan de hand van vier werelden: de eerste wereld is geschreven vanuit het perspectief van een rouwende familie die snel moeten beslissen over het lichaam van  een geliefde. De tweede wereld is die van de verpleegkundigen en artsen. Als derde laat hij de hersendode aan het woord en in het vierde deel gaat het over de ontvanger van het orgaan. Aan het eind van het boek bespreekt Van der Ven het onderwerp uit het oogpunt van medische professionals.

Het boek zelf is mooi opgemaakt met figuren die het begrijpen van de tekst vergemakkelijken. De tekst daarentegen staat vol met vakjargon waar een minder gedreven lezer door wordt afgeschrikt. De pagina’s staan vol met afkortingen en termen die je zou verwachten in studieboeken van geneeskundestudenten. In het begin van het boek worden de meeste termen in een voetnoot uitgelegd, maar daarna worden ze als bekend verondersteld. Zodoende stapelen de moeilijke termen zich op naarmate je verder in het boek komt.

In het boek citeert Van der Ven veel bronnen, bijvoorbeeld wanneer hij de complexiteit van het lichaam aantoont. Daar citeert Van der Ven de biochemicus Rana, die stelt dat 1 gram DNA net zoveel informatie bevat als één triljoen cd’s, maar uit mijn berekening blijkt dat dit niet kan kloppen en dat Rana er een factor miljoen naast zit (83). Dit lijkt erop te wijzen dat Van der Ven niet altijd kritisch is wat betreft zijn bronnen. Dat geldt ook wanneer hij twee onderzoeken citeert over hoe lang een orgaan meegaat. Eerst citeert hij de verpleegkundige Von Stösser, die claimt dat 40% van de patiënten met een getransplanteerd hart het eerste jaar niet overleeft (242). Bij een ander onderzoek, dat moet aantonen dat donorharten van oudere mensen minder goed zijn, haalt hij de cardioloog Höfer aan: “Cardioloog Daniël Höfer stelt vast dat tot 40% van alle ontvangers van dergelijke donorharten het eerste jaar niet overleeft” (260). Hoewel deze twee citaten in hetzelfde hoofdstuk staan, gaat hij niet in op de combinatie van deze twee getallen.

Omdat het boek voor een groot deel bestaat uit anekdotes, loopt Van der Ven het gevaar om zijn argumentatie te baseren op anekdotisch bewijs. Dit is zeker het geval bij de getuigenissen zonder bron, die hij aan het eind van zijn boek weergeeft. Met deze schrijfstijl is het ook een probleem dat hij de anekdotes en getuigenissen weinig tot niet bespreekt. Veel van deze verhalen draaien slechts om twee aspecten: ten eerste of iemand die hersendood verklaard is, echt dood is. En ten tweede of een uitnameoperatie een schending is van het stoffelijk overschot. Vaak hebben de verhalen die verteld worden om dit te ondersteunen het karakter van een horrorverhaal. Een leek kan in deze verhalen niet het verschil zien tussen wat bij de operatie hoort en wat medisch geblunder is. Een uitleg van de schrijver zou hierbij helpen voor de lezer.

In het intermezzo behandelt de schrijver het onderwerp orgaandonatie vanuit Bijbels perspectief. Een vaak gehoord argument vóór orgaandonatie in christelijke kringen is dat het gaat om naastenliefde. Van der Ven beantwoordt dit argument met het volgende: “Bij een woordstudie naar het begrip ‘naaste’ valt op dat een naaste in Gods Woord altijd iemand uit de familie of vriendenkring is” (160). Het moge duidelijk zijn dat die woordstudie niet grondig verricht is.

Het boek zelf is voor een vastberaden lezer die niet geschoold is als medicus wel te lezen, na een stuk of honderd bladzijden is men gewend aan het jargon en dan vormt dat geen obstakel meer voor het lezen. Ik raad u het boek echter alleen aan als u een grondige studie wilt maken over het onderwerp en een bron zoekt voor argumenten tegen orgaandonatie.

Jacob Bart